Πηγή δροσιάς τις ημέρες του καλοκαιριού που το θερμόμετρο ανεβαίνει επικίνδυνα υψηλά αποτελούν για πολλούς τα αναψυκτικά. Η παιχνιδιάρικη αίσθηση του ανθρακικού στο στόμα και τα παγάκια που προσθέτουμε σε αυτά κατευνάζουν τη δίψα και ανεβάζουν τη διάθεση. Δεν είναι λίγοι εκείνοι που αντικαθιστούν μάλιστα το νερό ή τους χυμούς με αυτά. Όσοι προσέχουν το βάρος τους και δεν θέλουν να παίρνουν θερμίδες επιλέγουν αναψυκτικά διαίτης, που έχουν όλη τη γεύση χωρίς να παχαίνουν. Είναι όμως πράγματι τόσο καλά; Μήπως έχουν βλαβερές επιπτώσεις στον οργανισμό;
Στην επιστημονική κοινότητα επικρατεί μια διχογνωμία για το θέμα αυτό. Οι μελέτες που έχουν διεξαχθεί έχουν αντιφατικά αποτελέσματα δίνοντας τροφή και στις δύο πλευρές για να υποστηρίξουν την άποψή τους.
Κάποιοι έχουν συσχετίσει την αύξηση της κατανάλωσής τους με την επιδημία της παχυσαρκίας, αλλά και διάφορες άλλες επικίνδυνες νόσους. Ισχυρίζονται ότι τα υποκατάστατα ζάχαρης που περιέχουν μεγαλώνουν τον κίνδυνο για εμφάνιση διαβήτη τύπου 2 και καρδιαγγειακών παθήσεων.
Υπάρχουν μελέτες που έχουν συσχετίσει την κατανάλωσή τους με το μεταβολικό σύνδρομο, ανεξάρτητα από το αρχικό βάρος του ατόμου.
Άλλες υποστηρίζουν ότι αφού δεν προσθέτουν θερμίδες στον οργανισμό, η αύξηση της παχυσαρκίας αλλά και άλλων ασθενειών δεν αποτελεί άμεσο αποτέλεσμα της κατανάλωσής τους, αλλά της γενικότερης διατροφικής συμπεριφοράς και του τρόπου ζωής των καταναλωτών.
Σε αυτό το πλάνο προστίθενται και οι βιολογικοί μηχανισμοί που πιθανώς εξηγούν τη συσχέτιση των αναψυκτικών διαίτης με το μεταβολικό σύνδρομο. Αν και λίγοι, και επικεντρώνονται σε μεγάλο βαθμό στα τεχνητά γλυκαντικά, τα οποία αυξάνουν την επιθυμία (και την κατανάλωση) για γλυκά, ενεργειακά πυκνά ποτά/τρόφιμα ή διαταράσσουν την ικανότητα των καταναλωτών να εκτιμούν με ακρίβεια την ενεργειακή πρόσληψη, με αποτέλεσμα την υπερκατανάλωση θερμίδων που οδηγεί σε αύξηση του σωματικού βάρους και τελικά σε μεταβολική δυσλειτουργία.
Άλλη μια θεωρία είναι ότι τα αναψυκτικά διαίτης μπορεί να διαταράξουν το μεταβολισμό, αμβλύνοντας τις αντιδράσεις του οργανισμού στη ζάχαρη, δεδομένου ότι από τη στιγμή που η ζάχαρη αγγίζει τα χείλη, το σώμα αρχίζει να απελευθερώνει ορμόνες για να την επεξεργαστεί.
Η κατανάλωση τεχνητών γλυκαντικών ενδεχομένως να μπερδεύει το σώμα και ενδεχομένως αυτό να μην αντιδρά με τον ίδιο τρόπο που αντιδρά όταν στον οργανισμό μπαίνει πραγματική ζάχαρη. Μπορεί να μην απελευθερώνονται οι ορμόνες που απαιτούνται για την επεξεργασία της ζάχαρης, ή να είναι λιγότερες.
Κάποιοι ερευνητές πιστεύουν ότι αυτή η αλλαγή στα επίπεδα των ορμονών ίσως να επηρεάζει τις ποσότητες τροφής που λαμβάνονται, καθώς και τα επίπεδα της γλυκόζης στο αίμα.
Η εντονότερη δε γεύση τους από τη ζάχαρη, ίσως να υπερδιεγείρει τους υποδοχείς του σακχάρου και να μειώνεται η επιθυμία για πιο υγιεινά τρόφιμα, όπως για λαχανικά.
Οι έρευνες δείχνουν ότι οι άνθρωποι που επιλέγουν και χρησιμοποιούν συστηματικά τεχνητά γλυκαντικά τείνουν να παίρνουν περισσότερο βάρος, λόγω του ότι αναπτύσσουν μεγαλύτερη επιθυμία για γλυκά και καταλήγουν να επιλέγουν ανθυγιεινά τρόφιμα. Αυτή η εξέλιξη έχει αρνητικές συνέπειες στη γενικότερη υγεία και όχι μόνο στην παχυσαρκία και το μεταβολικό σύνδρομο, το οποίο, σημειωτέον, αποτελεί αιτία καρδιαγγειακών παθήσεων που επηρεάζουν τις πιθανότητες εγκεφαλικού και εμφράγματος.
Πάντως, η Mayo Clinic θέτει τον προβληματισμό της για την ικανότητά τους να βοηθήσουν στην απώλεια βάρους, αφού επιστήμονές της ισχυρίζονται ότι τα προϊόντα με τεχνητά γλυκαντικά «μπορεί να είναι μια ελκυστική επιλογή, αν και η αποτελεσματικότητά τους για μακροπρόθεσμη απώλεια βάρους δεν είναι σαφής».
Αναφέρει ωστόσο ότι πολυάριθμες μελέτες επιβεβαιώνουν ότι τα τεχνητά γλυκαντικά είναι γενικά ασφαλή σε περιορισμένες ποσότητες, ακόμη και για τις έγκυες γυναίκες, ορμώμενοι από ισχυρισμούς ότι προκαλούν καρκίνο. Όμως, σύμφωνα με το Εθνικό Ινστιτούτο Καρκίνου των ΗΠΑ και άλλους οργανισμούς υγείας, δεν υπάρχουν βάσιμες επιστημονικές αποδείξεις ότι οποιοδήποτε από τα τεχνητά γλυκαντικά που έχουν εγκριθεί για χρήση στις Ηνωμένες Πολιτείες προκαλεί καρκίνο ή άλλα σοβαρά προβλήματα υγείας.
Οι επικριτές των τεχνητών γλυκαντικών επιμένουν ότι η χρήση τους προκαλεί καρκίνο. Ιστορικά αυτό έχει μια βάση, αφού τα αποτελέσματα μελετών της δεκαετίας του 1970 το έχουν δείξει.
Συγκεκριμένα, το πρώτο μεγάλο πλήγμα στη βιομηχανία των τεχνητών γλυκαντικών παρατηρήθηκε το 1970, όταν ο Οργανισμός Τροφίμων και Φαρμάκων των ΗΠΑ (FDA) απαγόρευσε το κυκλαμικό οξύ από όλα τα διαιτητικά τρόφιμα και ποτά στις ΗΠΑ, βασιζόμενος σε δεδομένα που έδειξαν αυξημένο κίνδυνο εμφάνισης καρκινώματος της ουροδόχου κύστης σε τρωκτικά που τρέφονταν με υψηλές δόσεις κυκλαμικού και σακχαρίνης. Μια άλλη μελέτη υπέδειξε αυξημένο κίνδυνο καρκινώματος της ουροδόχου κύστης με μεγάλη κατανάλωση.
Η έρευνα για την ασπαρτάμη επίσης δίνει αντικρουόμενα αποτελέσματα. Σε μια μελέτη που συμμετείχαν 285.079 άνδρες και 188.905 γυναίκες ηλικίας 50 έως 71 ετών, δεν διαπιστώθηκε η ύπαρξη κινδύνου εμφάνισης αιματοποιητικών ή νευρολογικών κακοηθειών από την χρήση της. Αλλά μια έτερη μελέτη έδειξε ότι υπάρχει συσχετισμός μεταξύ της πρόσληψης ασπαρτάμης και της ανάπτυξης λεμφώματος και λευχαιμίας στους άνδρες.
Στον αντίποδα υπάρχουν επιστήμονες που ισχυρίζονται ότι τα γλυκαντικά με χαμηλές θερμίδες που περιέχουν τα αναψυκτικά διαίτης και ενοχοποιούνται για την εμφάνιση δυσλειτουργιών και νόσων, είναι από τα πιο μελετημένα συστατικά και έχει αποδειχθεί ότι είναι ασφαλή και ότι αποτελούν αποτελεσματικό εργαλείο για την απώλεια και τη διαχείριση του βάρους.
Το ερώτημα κατά πόσον η κατανάλωση τεχνητών γλυκαντικών υλών συνδέεται ή όχι με αυξημένο κίνδυνο καρκίνου εξακολουθεί επί του παρόντος να αποτελεί πηγή τόσο έρευνας όσο και διαμάχης.
Πίσω από τα αντικρουόμενα ευρήματα που έχουν αναφερθεί σχετικά με τις επιδράσεις τους στον έλεγχο του σωματικού βάρους, την ομοιόσταση της γλυκόζης και τους υποκείμενους βιολογικούς μηχανισμούς μπορεί να κρύβεται το ότι τα τεχνητά γλυκαντικά μεταβολίζονται διαφορετικά λόγω των διαφορετικών ιδιοτήτων τους. Συνεπώς, η παρέκταση των μεταβολικών επιδράσεων ενός μόνο τεχνητού γλυκαντικού σε όλα τα τεχνητά γλυκαντικά δεν είναι σωστή.
Όσον αφορά στην απώλεια βάρους θα μπορούσαμε να πούμε ότι τα τεχνητά γλυκαντικά μπορούν να βοηθήσουν στη διαχείριση του βάρους, αλλά δεν κάνουν θαύματα. Κι επειδή περιλαμβάνονται και σε μια μεγάλη γκάμα τροφίμων (όχι μόνο αναψυκτικών) ο καταναλωτής θα πρέπει να λαμβάνει υπόψη του ότι τα προϊόντα αυτά δεν είναι χωρίς θερμίδες, οπότε μπορεί ακόμα να προκαλέσουν αύξηση του σωματικού βάρους. Επιπλέον, όσα περιέχουν τις εν λόγω ουσίες γενικά δεν προσφέρουν τα ίδια οφέλη στην υγεία με τα μη επεξεργασμένα τρόφιμα, όπως τα φρούτα και τα λαχανικά.
Όσον αφορά στην ποσότητα κατανάλωσης, θα πρέπει να λαμβάνεται υπόψη από τους καταναλωτές ότι όλα τα εγκεκριμένα τεχνητά γλυκαντικά έχουν αποδεκτή ημερήσια πρόσληψη η οποία αντιπροσωπεύει τη μέγιστη ποσότητα ενός συγκεκριμένου τεχνητού γλυκαντικού που μπορεί να καταναλώνεται καθημερινά χωρίς κινδύνους για την υγεία. Αυτές έχουν αποφασιστεί με βάση την ανάλυση όλων των μελετών που έχουν διεξαχθεί για το συγκεκριμένο τεχνητό γλυκαντικό.
Συμπερασματικά, θα μπορούσαμε να πούμε ότι είναι επιτακτική ανάγκη όλοι να χρησιμοποιούν τις τεχνητές γλυκαντικές ουσίες με σύνεση. Οι δε επαγγελματίες υγείας να αξιολογούν ατομικά τα συνολικά οφέλη και τους κινδύνους της χρήσης πριν συστήσουν τη χρήση τους, αφού κάθε άτομο έχει διαφορετικούς στόχους και αντιμετωπίζει διαφορετικά προβλήματα
Για περισσότερα διατροφικά άρθρα και συμβουλές επισκεφτείτε το myflex.gr