Αρνητική είναι η επίδραση της απομάκρυνσης των μαθητών από το πρόγραμμα που έχουν κατά τη διάρκεια του χειμώνα, αφού η αλλαγή των συνήθων δραστηριοτήτων τους επηρεάζει και τη διατροφή τους. Ο μετριασμός της αυστηρότητας, η χαλάρωση των σχεδιασμένων και χρονικά προσδιορισμένων ασχολιών τους παρασύρει και το είδος του φαγητού που θα φάνε και τον χρόνο πρόσληψής του, με συνέπεια την αύξηση του βάρους τους. Όταν συνυπάρχει δε μείωση της σωματικής δραστηριότητας και αύξηση των ωρών ύπνου, που εμποδίζουν την καύση των προσλαμβανόμενων θερμίδων, τότε η προσθήκη επιπλέον κιλών είναι βέβαιη.
Οι επιστήμονες σε όλον τον κόσμο κρούουν, εδώ και χρόνια, τον κώδωνα του κινδύνου για την αύξηση του Δείκτη Μάζας Σώματος σε παιδιά του δημοτικού, ιδίως τους καλοκαιρινούς μήνες. Για την μεταβολή αυτή του βάρους όταν οι μαθητές βρίσκονται σε διακοπές υπάρχουν πολλοί λόγοι. Θα μπορούσαν να ενταχθούν σε 3 μεγάλες κατηγορίες: στη συμπεριφορά τους, στην κληρονομικότητα και σε περιβαλλοντικούς παράγοντες.
Στην πρώτη κατηγορία περιλαμβάνονται οι αλλαγές στις δραστηριότητές τους, που συντελούνται εξαιτίας του περισσότερου ελεύθερου χρόνου: βλέπουν περισσότερο τηλεόραση, ασχολούνται με παιχνιδομηχανές, σταματούν τις οργανωμένες αθλητικές δραστηριότητες, κινούνται λιγότερο μέσα στην ημέρα αφού δεν χρειάζεται να μετακινούνται για να παρακολουθούν τα εξωσχολικά μαθήματά τους και κοιμούνται παραπάνω. Το σπουδαιότερο, όμως, είναι ότι αλλάζουν το διατροφικό τους πρόγραμμα και στο καθημερινό μενού τους εντάσσονται περισσότερα γλυκά, παγωτά, πίτσες και σουβλάκια. Το σύνολο αυτών των αλλαγών οδηγούν στην αύξηση του βάρους, ακόμα κι αν δεν συντρέχουν άλλοι επιβαρυντικοί παράγοντες, όπως για παράδειγμα γενετικοί.
Όσον αφορά στη σωματική δραστηριότητα, θα περίμενε κανείς ότι στη χώρα μας τα παιδιά παίζουν σε εξωτερικούς χώρους περισσότερο από ότι τον χειμώνα – ότι έχουν την ευκαιρία να κολυμπήσουν, να κάνουν ποδήλατο, να παίξουν ποδόσφαιρο… Όμως, αυτό δεν ισχύει. Και η αιτία, σύμφωνα με έρευνες, είναι η έντονη ζέστη. Συγκριτικά με τις βόρειες χώρες, όπου οι καλοκαιρινές μέρες είναι ευχάριστες χωρίς υψηλές θερμοκρασίες, στις χώρες του νότου οι ακραίες καιρικές συνθήκες (ζέστη και υγρασία) περιορίζουν τα παιδιά σε εσωτερικούς χώρους περισσότερες ώρες.
Ο ύπνος είναι άλλος ένας παράγοντας αύξησης βάρους. Οι αλλαγές στο πρόγραμμα του ύπνου των παιδιών, εκτός από την απουσία αναγκαιότητας για πρωινό ξύπνημα προκειμένου να πάνε στο σχολείο, οφείλεται και σε έναν άλλο λόγο, ο οποίος σπανίως λαμβάνεται υπόψη και δεν είναι άλλος από την αλλαγή του κιρκαδικού ρυθμού. Ο κιρκαδικός ρυθμός είναι το 24ωρο εσωτερικό ρολόι που καταγράφει και ελέγχει κάποιες λειτουργίες του σώματος, όπως τον μεταβολισμό και τον κύκλο ύπνου-αφύπνισης. Η παρατεταμένη χρονικά ηλιοφάνεια, αποτρέπει την παραγωγή μελατονίνης, της ορμόνης του ύπνου, με συνέπεια τη μείωση του χρόνου που κοιμόμαστε.
Επιστήμονες αφού διαπίστωσαν ότι πράγματι τα παιδιά βάζουν κιλά το καλοκαίρι, σκέφτηκαν ότι ενδεχομένως αυτή η αλλαγή του βάρους να οφείλεται στην απομάκρυνση από το σχολικό περιβάλλον, τον προγραμματισμό και την επίβλεψη από τους δασκάλους και τους γονείς.
Εξέτασαν δεδομένα παιδιών που παρακολουθούσαν τα σχολικά μαθήματά τους σε δύο ειδών εκπαιδευτικά ιδρύματα: είτε σε σχολεία που οι διακοπές μεταξύ των τάξεων διαρκούσαν 2-3 μήνες, είτε σε σχολεία όπου οι διακοπές ήταν συχνότερες μέσα στο έτος και μικρότερης διάρκειας.
Διαπίστωσαν ότι οι μαθητές που είχαν ενταχθεί σε ιδρύματα με παρατεταμένες καλοκαιρινές διακοπές 2-3 μηνών απέκλιναν περισσότερο τόσο από το διατροφικό τους πρόγραμμα όσο και από το πρόγραμμα του ύπνου τους, απ’ ότι εκείνοι που είχαν στη διάρκεια του χρόνου περισσότερες αλλά συντομότερες διακοπές. Οι ερευνητές παρατήρησαν ότι έβλεπαν τηλεόραση, ασχολούνταν με τους υπολογιστές και κοιμόνταν περισσότερες ώρες την ημέρα, με συνέπεια την αύξηση του Δείκτη Μάζας Σώματός τους, σε αντίθεση με τους συνομηλίκους τους που δεν είχαν τη δυνατότητα πολύμηνων διαλλειμάτων από τις σχολικές υποχρεώσεις τους.
Τα ευρήματα αυτής της μελέτης, που δημοσιεύθηκαν στο International Journal of Behavioral Nutrition and Physical Activity, καταδεικνύουν με τον πιο γλαφυρό τρόπο ότι η χαλάρωση από το φορτωμένο χειμερινό πρόγραμμα αυξάνει σημαντικά τον κίνδυνο για αύξηση του σωματικού βάρους των παιδιών.
Πώς να μη πάρουν τα παιδιά κιλά το καλοκαίρι;
Οι ερευνητές συστήνουν τη διατήρηση ενός καλά οργανωμένου προγράμματος και στις διακοπές, που δεν αφήνει περιθώρια στα παιδιά να μην ασχολούνται με καθορισμένες δραστηριότητες μέσα στην ημέρα προκειμένου να διατηρήσουν τις συνήθειές τους και αυτήν την περίοδο και να αποφύγουν να αυξήσουν τα κιλά τους το καλοκαίρι.
Καίριας σημασίας είναι η στάση που θα τηρήσουν οι γονείς και στην προετοιμασία των γευμάτων των παιδιών. Θα πρέπει να εντάσσουν άφθονες ποσότητες λαχανικών και φρούτων στο καθημερινό διατροφικό μενού, όπως επίσης και ξηρών καρπών και οσπρίων. Είναι σημαντικό να διδάξουν από νωρίς στα παιδιά τους ότι διακοπές δεν σημαίνει αλλαγή κάθε προγράμματος και υγιεινής συνήθειας. Σίγουρα θα επιτρέψουν στα παιδιά τους να φάνε ένα γλυκό ή παγωτό ή οποιοδήποτε άλλο ανθυγιεινό σνακ, αλλά όχι σε καθημερινή βάση.
Είναι στο χέρι μας να ελέγξουμε τα ιδιαίτερα υψηλά ποσοστά παιδικής παχυσαρκίας στη χώρα μας, τα οποία δείχνουν ανοδική τάση. Γονείς και δάσκαλοι θα πρέπει να συνεργάζονται στενά, προκειμένου να καθοδηγούν τα παιδιά, να τα διδάσκουν και να τα συμβουλεύουν με υπομονή, επιμονή και σταθερότητα ώστε να μάθουν να τρώνε σωστά από μικρά. Μόνο έτσι θα γίνουν ενήλικες με φυσιολογικό βάρος και θα ζήσουν με λιγότερα προβλήματα υγείας.
Για περισσότερα διατροφικά άρθρα και συμβουλές επισκεφτείτε το myflex.gr