Δεν είναι λίγες οι φορές που ευφυείς και ενημερωμένοι άνθρωποι αρέσκονται να τρώνε πολύ επεξεργασμένα τρόφιμα, παρότι γνωρίζουν τις αρνητικές επιπτώσεις που έχει αυτή η επιλογή στην υγεία τους. Ακόμα και όταν οι ειδικοί τούς παρέχουν πληροφορίες σχετικά με τα οφέλη που θα είχαν εάν τα εξαιρούσαν από τη διατροφή τους και επέλεγαν αντί αυτών χαμηλές σε υδατάνθρακες τροφές και τελικά την υιοθετούν, σε μικρό χρονικό διάστημα υποτροπιάζουν. Γιατί;
Σύμφωνα μια νέα αμερικανική μελέτη, η οποία δημοσιεύθηκε στο περιοδικό Addiction, ο λόγος μπορεί να είναι ο εθισμός που προκαλούν, ο οποίος είναι παρόμοιος με εκείνον του τσιγάρου. Οι ερευνητές έδειξαν ότι τα τρόφιμα αυτά πληρούν τα ίδια κριτήρια εθισμού με εκείνα που ανέδειξαν τον καπνό ως εθιστικό και δήλωσαν ότι μια τέτοια επισήμανση θα ήταν επωφελής για την υγεία, αφού θα αποθάρρυνε τους ανθρώπους να τα καταναλώνουν.
Ποια είναι όμως αυτά τα τρόφιμα;
Τα τρόφιμα που προκαλούν εθισμό είναι εκείνα που έχουν υποστεί υψηλή επεξεργασία προτού φτάσουν στο ράφι του σούπερ μάρκετ. Μεταξύ αυτών τα ανθρακούχα αναψυκτικά, τα γλυκά ή αλμυρά σνακ, η σοκολάτα, οι καραμέλες, το παγωτό, το κέικ, τα μπισκότα, κ.ά. Η χαμηλή τιμή τους, η ευκολία πρόσβασης σε αυτά (αφού βρίσκονται σε κάθε κατάστημα τροφίμων, ακόμα και σε περίπτερα), τα ενισχυτικά γεύσης και οσμής που περιέχουν (τα οποία σημειωτέον δεν είναι διαθέσιμα για χρήση στα νοικοκυριά), και φυσικά η προβολή τους μέσω των εκστρατειών μάρκετινγκ είναι μερικοί λόγοι που επιλέγονται μανιωδώς από άτομα κάθε ηλικίας.
Από τότε όμως που κατέκλεισαν την αγορά, δηλαδή πριν από 40-50 χρόνια, τα ποσοστά παχυσαρκίας έχουν σημειώσει τεράστια άνοδο. Αυτό δεν σημαίνει ότι καταναλώνονται μόνο από άτομα που έχουν περισσότερα από το φυσιολογικό κιλά -ένα μεγάλο ποσοστό που τα προτιμούν είναι αδύνατοι καταναλωτές. Οι συγκεκριμένοι, όμως, είναι οι εν δυνάμει μελλοντικοί υπέρβαροι ή παχύσαρκοι που θα κληθούν αργότερα να αντιμετωπίσουν νόσους που σχετίζονται με την κακή ποιότητα φαγητού και με το αυξημένο βάρος, όπως είναι ο σακχαρώδης διαβήτης τύπου 2.
Ένα μεγάλο ποσοστό των ανθρώπων που επιλέγουν αυτά τα τρόφιμα και είναι αδύνατον να τα εξαιρέσουν από τη διατροφή τους έχουν τα χαρακτηριστικά γνωρίσματα των ατόμων με κάποιο είδος εθισμού. Αυτά τα χαρακτηριστικά είναι η απώλεια ελέγχου της πρόσληψης, η έντονη επιθυμία, και η αδυναμία μείωσης και συνεχής χρήση παρά τις αρνητικές συνέπειες. Σύμφωνα με στοιχεία περίπου το 14% των ενηλίκων και το 12% των παιδιών παρουσιάζουν αυτόν τον φαινότυπο διατροφής.
Στην αμερικανική μελέτη, εξετάστηκαν τα στοιχεία που αποδεικνύουν ότι τα υψηλής επεξεργασίας τρόφιμα, δηλαδή εκείνα με εξευγενισμένους υδατάνθρακες ή/και πρόσθετα λίπη πληρούν όλα τα επιστημονικά κριτήρια σχετικά με την ικανότητά τους να δημιουργούν εθισμό. Οι επιστήμονες κατέληξαν στο συμπέρασμα ότι πράγματι αυτό συμβαίνει και πράγματι τα εν λόγω τρόφιμα μπορούν να θεωρηθούν εθιστικές ουσίες βάσει των τεκμηριωμένων επιστημονικών κριτηρίων.
Βρετανική μελέτη
Για τον εθιστικό χαρακτήρα αυτών των προϊόντων είναι πεπεισμένοι και ερευνητές από το Ηνωμένο Βασίλειο, μετά από μελέτη που διεξήγαγαν, και υποστηρίζουν την κλινική αναγνώριση του εθισμού στα τρόφιμα. Αρχικά, 103 άτομα συμμετείχαν σε εβδομαδιαίες ομαδικές συνεδρίες (8-24 ατόμων) για 10-14 εβδομάδες και στη συνέχεια σε μηνιαίες συναντήσεις για συντήρηση που περιλάμβανε την καθοδήγηση των συμμετεχόντων σχετικά με το πώς να αντιμετωπίζουν την υποτροπή και να επανέρχονται στις υγιεινές τους συνήθειες.
Στο συνέδριο Diabetes Professional Care 2022 που πραγματοποιήθηκε στο Λονδίνο ισχυρίστηκαν ότι τα συμπτώματα εθισμού είναι ανατρέψιμα, αφού καταδείχθηκε, μέσω των ευρημάτων τους που δημοσιεύθηκαν στο Frontiers in Psychiatry, ότι το τρίμηνο διαδικτυακό πρόγραμμα διατροφής χαμηλών υδατανθράκων σε συνδυασμό με ψυχοεκπαιδευτική υποστήριξη μείωσε σημαντικά τα συμπτώματα σε μια ομάδα ατόμων ποικίλων χαρακτηριστικών, τα οποία δεν ήταν όλα υπέρβαρα ή παχύσαρκα.
Μία εκ των ερευνητών εξήγησε ότι τα επεξεργασμένα τρόφιμα παρέχουν μια υψηλή δόση ντοπαμίνης και, ως απάντηση σε αυτό, ο εγκέφαλος μειώνει τον αριθμό των υποδοχέων ντοπαμίνης για να εξουδετερώσει αποτελεσματικά την αύξησή της. Αυτή η μείωση των υποδοχέων ντοπαμίνης εξηγεί την κατάθλιψη που συχνά συνδέεται με τον εθισμό στα τρόφιμα.
Σύμφωνα με την ίδια, η ντοπαμίνη εγείρει τη λαχτάρα που κάνει τους ανθρώπους να αναζητούν το τρόφιμο που θα τους τη δώσει. Και μόνο η σκέψη της επόμενης σοκολάτας κάνει την ντοπαμίνη να εκτοξεύεται. Και όσο συνεχίζουν την ίδια τακτική τόσο επιδεινώνεται η κατάσταση, επειδή οι υποδοχείς ντοπαμίνης μειώνονται συνεχώς.
Οι επιστήμονες υποστηρίζουν πως η αναγνώριση ότι τα τρόφιμα υψηλής επεξεργασίας προκαλούν εθισμό όπως συμβαίνει με τα προϊόντα καπνού και η κατάρτιση ενός επίσημου πρωτοκόλλου για τη διαχείρισή του θα μπορούσε να οδηγήσει στην αποφυγή πολλών νόσων και θανάτων και στην καλύτερη ζωή μεγάλου ποσοστού του πληθυσμού.
Τότε θα αμφισβητηθεί και ο ισχυρισμός ότι το να καταναλώνεις υπερβολικά, τρόφιμα που προκαλούν εθισμό είναι καθαρά θέμα επιλογής.
Για περισσότερα άρθρα και διατροφικές συμβουλές επισκεφτείτε το myflex.gr
