Η χορτοφαγία, ή αλλιως η Vegetarian Diet, επηρεάζει διάφορους τομείς που οδηγούν σε βελτιωμένη ποιότητα ζωής. Η προτίμηση αυτού του διατροφικού προτύπου έχει, δηλαδή, θετική επίδραση σε πολλές εκφάνσεις της ζωής. Μεταξύ αυτών είναι η καλύτερη σωματική υγεία, τα θετικά συναισθήματα που σχετίζονται με την υιοθέτηση μιας ηθικά ορθής στάσης, η εκπλήρωση της αίσθησης του ανήκειν σε μια ομάδα καθώς και η συμμετοχή στη μείωση των περιβαλλοντικών επιπτώσεων που προκαλεί η κτηνοτροφία, πτηνοτροφία και η αλόγιστη αλίευση.
Ωστόσο, η επιλογή της έχει και αρνητικές πτυχές που δεν μπορούν να ελεγχθούν. Σε αυτές περιλαμβάνεται η οικονομική επιβάρυνση και η πρόσβαση σε λαχανικά και φρούτα ιδιαίτερα σε περιοχές που το κλίμα δεν ευνοεί την καλλιέργειά τους, ή που οι περιστασιακές καιρικές συνθήκες επηρεάζουν την διαθεσιμότητά τους. Οι αρνητικές επιπτώσεις που μπορούν να ελεγχθούν αφορούν στην έλλειψη ορισμένων θρεπτικών συστατικών.
Μέχρι σήμερα οι μελέτες υποστηρίζουν ότι η επιλογή μιας χορτοφαγικής δίαιτας έχει θετική επίδραση στην ποιότητα ζωής. Δεν είναι άλλωστε τυχαίο ότι οι ρίζες της συγκεκριμένης διατροφής χάνονται στην εποχή της αρχαίας Αιγύπτου. Ακόμα και Έλληνες φιλόσοφοι την υιοθέτησαν, με τον Πυθαγόρα να είναι μια εξέχουσα μορφή αυτών – για πολλούς αιώνες, η χορτοφαγία ήταν γνωστή ως “πυθαγόρεια” διατροφή. Ιστορικά, τους αιώνες που ακολούθησαν έπαυσε να αποτελεί επιλογή και επανεμφανίστηκε στα τέλη του 1800, με αφορμή τη θεωρία της εξέλιξης που προέβαλε βάσιμες αντιρρήσεις για την υποστηριζόμενη από την Εκκλησία άποψη περί του σκοπού της ύπαρξης των ζώων μόνο προς εξυπηρέτηση των ανθρώπινων αναγκών.
Δεν μπορεί επίσης να αμφισβητηθεί ότι ο οργανισμός των ανθρώπων δεν είναι πλασμένος για την κατανάλωση κρέατος, αφού οι πρόγονοί μας ήταν χορτοφάγοι, είχαν πλατιά δόντια (και όχι μυτερά όπως χρειάζονται τα σαρκοφάγα), ευκίνητες σιαγόνες για τη μάσηση σπόρων και μακρύτερο έντερο που επιτρέπει μεγαλύτερες διαδικασίες πέψης, ζύμωσης και απορρόφησης συγκριτικά με ζώα που τρέφονται με κρέας, τα οποία έχουν κοντύτερο έντερο για τη γρήγορη αποβολή των τοξινών.
Τις τελευταίες δεκαετίες η χορτοφαγία έχει αποκτήσει μεγαλύτερη προβολή, εξαιτίας της θετικής της επίδρασης στην υγεία. Η Ινδία κρατά τα πρωτεία, με το 40% του πληθυσμού της να την ακολουθεί. Γενικότερα η Ασία έχει τον υψηλότερο επιπολασμό, με το 19% του πληθυσμού να έχει υιοθέτηση αυτή την πρακτική, ακολουθούμενη από την Αφρική και τη Μέση Ανατολή με 16%, την Κεντρική και τη Νότια Αμερική με 8%, και τη Βόρεια Αμερική και την Ευρώπη με 5%.
Βέβαια, δεν ακολουθούν όλοι τον ίδιο τύπο χορτοφαγικής διατροφής, οι οποίοι προσδιορίζονται από το πόσο περιοριστικές είναι. Όλοι αποκλείουν την κατανάλωση κρέατος ή τρώνε σπάνια (flexitarians). Άλλοι τρώνε θαλασσινά και ψάρια (pescatarians), άλλοι αποκλείουν κάθε ζωικό παράγωγο, όπως γαλακτοκομικά και αυγά (vegans).
Οι χορτοφαγικές δίαιτες, συμπεριλαμβανομένης της αυστηρής χορτοφαγίας (βιγκανισμός), θεωρούνται υγιεινές και διατροφικά επαρκείς και μπορούν να καλύψουν τις διατροφικές ανάγκες των ανθρώπων σε όλα τα στάδια της ζωής τους, εφόσον οι δίαιτες αυτές είναι καλά σχεδιασμένες. Επιπλέον, βοηθούν στον καλύτερο έλεγχο των χρόνιων ασθενειών, μέσω πολλών μηχανισμών. Μεταξύ αυτών είναι η ρύθμιση και διατήρηση ενός υγιούς μικροβιώματος του εντέρου, το οποίο είναι γνωστό ότι παίζει ρόλο στη ρύθμιση διαφόρων βιολογικών λειτουργιών. Η διατάραξή του, μέσω της υπερβολικής κατανάλωσης ζωικών πρωτεϊνών, προάγει τη φλεγμονή και αυξάνει τις πιθανότητες εμφάνισης καρκίνου.
Η πρόσληψη κορεσμένων λιπών, που υπάρχουν σε αυτά, συμβάλλει στην αύξηση της συστηματικής φλεγμονής. Η ενεργοποίηση των TLR (ομάδα πρωτεϊνών που παίζει ρόλο στο ανοσοποιητικό σύστημα) που πυροδοτούν και η επακόλουθη πρόκληση φλεγμονής έχουν ως αποτέλεσμα αυξημένο κίνδυνο μεταβολικών διαταραχών και χρόνιων ασθενειών, όπως ο καρκίνος, η αντίσταση στην ινσουλίνη και οι καρδιαγγειακές παθήσεις. Οι τελευταίες ευθύνονται για το 43,6% των θανάτων παγκοσμίως.
Αντιθέτως με τα παραπάνω, η αποφυγή ή εξαίρεση του κρέατος ή/και των παραγώγων του από τη διατροφή επιφέρει θετικά αποτελέσματα στον έλεγχο των παραγόντων κινδύνου για εμφάνιση καρδιαγγειακών νοσημάτων. Έχει αποδειχθεί ότι οι vegans έχουν χαμηλότερο σωματικό βάρος, χαμηλότερα επίπεδα LDL χοληστερόλης και τριγλυκεριδίων, αρτηριακής πίεσης και γλυκόζης νηστείας.
Η κατανάλωση πρωτεΐνης από φυτικές πηγές δεν σχετίζεται με τέτοιες αρνητικές επιπτώσεις. Η πιθανότερη αιτιολογία είναι η περιεκτικότητά τους σε υδατάνθρακες και φυτικές ίνες, που μετριάσουν τις δυνητικά επιβλαβείς επιπτώσεις που παρατηρούνται στο έντερο από την πρόσληψη ζωικών πρωτεϊνών.
Εκτός από τη θετική επίδρασή τους στην καλή λειτουργία του εντέρου και την αποφυγή καρδιαγγειακών παθήσεων, μια χορτοφαγική διατροφή μπορεί επίσης να προστατεύσει από τον καρκίνο. Οι λόγοι είναι ότι όσοι την ακολουθούν χάνουν κιλά ή διατηρούν ένα υγιές βάρος, δεδομένου ότι η παχυσαρκία αποτελεί παράγοντα κινδύνου για κακοήθεια.
Η εξαίρεση ή ελαχιστοποίηση της πρόσληψης κρέατος και προϊόντων που παράγονται από τα ζώα μπορεί να βοηθήσει στην πρόληψη και τη θεραπεία φλεγμονωδών ασθενειών.
Τελευταία, έρευνες δείχνουν ότι μια διατροφή πλούσια σε φρούτα, λαχανικά, δημητριακά ολικής αλέσεως και όσπρια (και χαμηλή σε ζωικές τροφές) βοηθά στον έλεγχο των συμπτωμάτων των ατόμων που πάσχουν από ινομυαλγία, αυτοάνοσα νοσήματα, όπως η ρευματοειδής αρθρίτιδα. Μπορεί δε να αποτελέσει αποτελεσματικό τρόπο πρόληψης άλλων αυτοάνοσων νοσημάτων, όπως η σκλήρυνση κατά πλάκας, λόγω του ρόλου της στην υγεία του εντερικού μικροβιώματος.
Μπορεί Vegetarian Diet να βελτιώσει την ποιότητα ζωής;
Μπορεί η υιοθέτηση της χορτοφαγικής διατροφής να έχει ως έναυσμα τη βελτίωση της υγείας, αλλά δεν περιορίζεται σε αυτήν.
Σε αρκετούς το κίνητρο είναι και η βελτίωση της ποιότητας ζωής, δηλαδή η υποκειμενική αντίληψη της ευημερίας και της καθημερινής λειτουργικότητας. Περιλαμβάνει τέσσερις κύριους τομείς της ζωής: τον φυσικό, τον ψυχολογικό, τον κοινωνικό και τον περιβαλλοντικό.
Η επιστημονική έρευνα έχει δείξει ότι έχει θετική επίδραση και στους τέσσερις τομείς της ποιότητας ζωής. Τα καλύτερα αποτελέσματα της υγείας και τα χαμηλότερα ποσοστά μη μεταδοτικών ασθενειών έχουν θετικό αντίκτυπο στον τομέα της φυσικής κατάστασης. Τα θετικά συναισθήματα που σχετίζονται με το να κάνεις κάτι καλό, μαζί με το αίσθημα του ανήκειν, έχουν θετική επίδραση στον ψυχολογικό και τον κοινωνικό τομέα, αντίστοιχα. Τέλος, η χαμηλότερη περιβαλλοντική επίπτωση της χορτοφαγικής διατροφής ωφελεί τον περιβαλλοντικό τομέα.
Δεν λείπουν ωστόσο και οι αρνητικές επιπτώσεις στην ποιότητα ζωής. Και αυτό γιατί η μη ισορροπημένη χορτοφαγική διατροφή θα μπορούσε να οδηγήσει σε διατροφικές ελλείψεις που θα ήταν επιζήμιες για την υγεία, επηρεάζοντας τον σωματικό τομέα. Για παράδειγμα, όσοι ακολουθούν αυτόν τον τύπο διατροφής είναι πιθανό να παρουσιάσουν έλλειψη σιδήρου, ψευδαργύρου, βιταμινών Β12 και D, ασβεστίου, ιωδίου, ωμέγα-3 και πρωτεϊνών. Κάθε ένα από αυτά παίζει σπουδαίο ρόλο στην εύρυθμη λειτουργία του οργανισμού.
Επομένως, οι “οπαδοί” αυτής της διατροφής θα πρέπει να συμβουλεύονται τον διατροφολόγο τους, προκειμένου να αποκομίσουν μόνο τα οφέλη της και να προστατεύουν τον οργανισμό τους.
